Μειώστε τη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια!

Νέες διατροφικές οδηγίες

Το μήνυμα κλειδί που προκύπτει και πρέπει να γίνει κατανοητό σε όλους είναι πως οι διατροφικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν ευεργετικά αρκετούς τροποποιήσιμους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου όπως είναι η «κακή» χοληστερίνη, η ολική χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια. Σε αυτό μπορεί να συμβάλλει επίσης η απώλεια σωματικού βάρους και η μείωση της κοιλιακής συγκέντρωσης λίπους μέσω μιας υγιούς και ισορροπημένης διατροφής.

Το γενικότερο πλαίσιο των οδηγίων ενθαρρύνει την κατανάλωση ποικιλίας τροφών με βάση τις προσωπικές επιλογές αλλά και πολιτισμικούς ή γεωγραφικούς παράγοντες. Ανεξαρτήτως κριτηρίου πάντως οι διατροφικές επιλογές προέχει να είναι υγιείς και να διασφαλίζουν τέτοια ενεργειακή πρόσληψη ώστε να επιτυγχάνεται η αποφυγή του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας. Συνίσταται επίσης η κατανάλωση δημητριακών ολικής άλεσης, λαχανικών, οσπρίων, ξηρών καρπών, φρούτων και ψαριών (ειδικότερα λιπαρών).

Η πρόσληψη αλατιού είναι καλό να περιορίζεται στα 5 γρ./ημέρα τη στιγμή που ένας μέσος Καυκάσιος καταναλώνει περίπου 10-11 γρ./ημερα.

Ο περιορισμός αυτός μπορεί να επιτευχθεί με την αποφυγή του αλατιού κατά τη διαδικασία του μαγειρέματος, κατά τη διαδικασία του γεύματος στο τραπέζι, με την αποφυγή των «παστών» και γενικότερα των αλατισμένων τροφίμων (π.χ. αλμυρό ψωμί, αλατισμένοι ξηροί καρποί ή αλατισμένα τυριά ή αλμυρές ελιές).

Προτείνεται επίσης η αποφυγή των επεξεργασμένων τροφίμων (π.χ. αλλαντικά) καθώς πολλές φορές σε αυτά το αλάτι χρησιμοποιείται ως συντηρητικό. Η κατανάλωση αλκοόλ θα πρέπει να είναι περιορισμένη, ενώ στα άτομα με αυξημένα τριγλυκερίδια συνίσταται η αποχή από αυτό. Επίσης συνίσταται η αποφυγή της κατανάλωσης αναψυκτικών ή τροφίμων με πρoστιθέμενα σάκχαρα.

Τέλος δεν πρέπει να λησμονείται η φυσική δραστηριότητα για την οποία οι οδηγίες συνιστούν τουλάχιστον 30 λεπτά ημερησίως. Το πνεύμα των οδηγιών μείωσης της ολικής χοληστερίνης και της «κακής» χοληστερίνης ενθαρρύνει τον ασθενή να προτιμά συγκεκριμένες επιλογές έναντι άλλων τις οποίες θα πρέπει να επιλέγει με μέτρια συχνότητα ενώ υπάρχουν και επιλογές που θα να προτιμώνται περιστασιακά και σε περιορισμένες ποσότητες.

Οι τριών ειδών επιλογές χωρίζονται στις διάφορες κατηγορίες τροφίμων ώστε το μήνυμα προς τους ασθενείς να είναι πιο εύληπτο. Οι κατηγορίες αυτές περιλαμβάνουν τα δημητριακά, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, τα γλυκά και τις γλυκαντικές ουσίες, το κρέας και τα ψάρια, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αβγά, τα μαγειρικά λίπη και τις συνοδευτικές σάλτσες (dressings), τους σπόρους και τους ξηρούς καρπούς και τέλος τις διαδικασίες μαγειρέματος.

Αναλυτικότερα, στην κατηγορία των δημητριακών να προτιμώνται τα ολικής άλεσης, ενώ το «άσπρο» ψωμί, το «άσπρο» ρύζι και τα μακαρόνια, τα επεξεργασμένα δημητριακά πρωινού και τα μπισκότα πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο. Τα προϊόντα σφολιάτας, τα κρουασάν, οι πίτες από σφολιάτα και λίπη αμφιβόλου ποιότητας να καταναλώνονται περιστασιακά και σε περιορισμένες ποσότητες.

Στην κατηγορία των λαχανικών να προτιμώνται τα ωμά και τα μαγειρεμένα λαχανικά ενώ αυτά που έχουν μαγειρευτεί με κράμα γάλακτος ή βούτυρο να καταναλώνονται περιστασιακά και σε περιορισμένες ποσότητες.

Στην κατηγορία των οσπρίων να προτιμώνται όλα και δεν υπάρχει περιορισμός για μέτρια κατανάλωση ή για σπάνιες επιλογές και σε ορισμένες ποσότητες.

Στην κατηγορία των φρούτων να προτιμώνται τα φρέσκα ή κατεψυγμένα, ενώ τα αποξηραμένα φρούτα, οι μαρμελάδες, τα ζελέ, τα κονσερβοποιημένα φρούτα, τα σορμπέ και οι γρανίτες να καταναλώνονται με μέτρο.

Στην κατηγορία των γλυκών και των γλυκαντικών ουσιών να προτιμώνται οι μη θερμιδογόνες γλυκαντικές ουσίες, ενώ το οι σοκολάτες, τα γλυκά, το μέλι, η ζάχαρη, η φρουκτόζη και η γλυκόζη να προτιμώνται με μέτρο. Περιστασιακά και σε περιορισμένες ποσότητες να καταναλώνονται τα παγωτά και τα κέικς.

Στην κατηγορία του κρέατος και των ψαριών να προτιμώνται τα πουλερικά χωρίς την πέτσα, τα άπαχα ψάρια αλλά και τα λιπαρά ψάρια. Τα θαλασσινά και τα οστρακόδερμα να καταναλώνονται με μέτρο. Μέτρια κατανάλωση επίσης συστήνεται για τα άπαχα μέρη του αρνιού, του μοσχαριού, του βοδινού και του χοιρινού κρέατος, ενώ το σαλάμι, τα λουκάνικα, το μπέικον, τα χοτ ντογκ, τα παϊδάκια και τα εντόσθια συστήνεται να καταναλώνονται περιστασιακά και σε περιορισμένες ποσότητες.

Στην κατηγορία των γαλακτοκομικών προϊόντων και των αβγών οι οδηγίες παροτρύνουν να προτιμώνται το εντελώς άπαχο γάλα και γιαούρτι και το ασπράδι των αβγών. Σε μέτρια κατανάλωση βρίσκονται τα γάλα και τα τυριά χαμηλών λιπαρών, ενώ τα πλήρη γάλατα και γιαούρτια, τα πλήρη και τα κίτρινα τυριά συστήνεται να καταναλώνονται περιστασιακά και σε περιορισμένες ποσότητες.

Στην κατηγορία των μαγειρικών ελαίων και των συνοδευτικών σαλτσών καλό είναι να προτιμώνται το ξύδι, η μουστάρδα και η σάλτσα κέτσαπ, ενώ τα φυτικά λίπη, οι μαλακές μαργαρίνες, η μαγιονέζα και οι συνοδευτικές σάλτσες των σαλατών (salad dressings) πρέπει να επιλέγονται με μέτρο. Το βούτυρο, οι σκληρές μαργαρίνες, τα τρανς λιπαρά και τα έλαια που τα περιέχουν, το καρυδέλαιο, το λαρδί, το λίπος από μπέικον και οι συνοδευτικές σάλτσες σαλατών που παρασκευάζονται με κρόκους αβγών θα πρέπει να καταναλώνονται περιστασιακά και σε περιορισμένες ποσότητες.

Στην κατηγορία των ξηρών καρπών οι οδηγίες συνιστούν να καταναλώνονται με μέτρο, ενώ μόνο η καρύδα θα πρέπει να προτιμάται περιστασιακά και σε περιορισμένες ποσότητες.

Στην κατηγορία των διαδικασιών μαγειρέματος τα δεδομένα συνηγορούν στο ότι πρέπει να προτιμώνται οι διαδικασίες του ελαφρού ψησίματος, του βρασίματος και του μαγειρέματος στον ατμό, ενώ το ελαφρό τηγάνισμα και το έντονο ψήσιμο θα πρέπει να προτιμώνται με μέτρο ως διαδικασίες μαγειρέματος. Το κανονικό τηγάνισμα θα πρέπει να προτιμάται περιστασιακά.

Τέλος, οι διατροφικές οδηγίες εξέτασαν τα λειτουργικά τρόφιμα και τα συμπληρώματα διατροφής που υπάρχουν διαθέσιμα για τη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ. Στην κατηγορία των φυτοστερολών ενδιαφέρον παρουσιάζει η παρατήρηση πως οι μεσογειακοί λαοί καταναλώνουν κατά μέσο όρο 500 mgr/ημέρα ενώ για να επιτευχθεί η μείωση της ολικής και της κακής χοληστερίνης κατά 7% – 10% σε ανθρώπους απαιτούνται περίπου 2000 mgr/ημέρα, δηλαδή η τετραπλάσια ποσότητα. Φυσικά οι φυτοστερόλες δεν έχουν καμία επίδραση στα τριγλυκερίδια και δεν υπάρχουν δεδομένα που να δείχνουν πως η μέιωση της χοληστερίνης μέσω των φυτοστερολών προλαμβάνει τα καρδιαγγειακά συμβάματα.

Αναμένονται επίσης επιστημονικά δεδομένα που να εγγυώνται την μακροπρόθεσμη ασφάλεια της καθημερινής χρήσης των προϊόντων που είναι εμπλουτισμένα με φυτοστερόλες. Η κατανάλωση σόγιας έχει μικρή επίδραση στη μείωση της χοληστερίνης, περίπου 3% – 5%. Οι υδατοδιαλυτές φυτικές ίνες που προέρχονται από τις νιφάδες της βρώμης, από τη β-γλυκάνη και το ψύλλιο φαίνεται να δρουν ευεργετικά στη μείωση της ολικής και της «κακής» χοληστερίνης. Η συνιστώμενη ποσότητα κατανάλωσης των υδατοδιαλυτών φυτικών ινών φτάνει τα 5 – 15 γρ./ημέρα.

Η συμπληρωματική χορήγηση ιχθυελαίων σε δόση 2-3 γρ./ημέρα φαίνεται πως μπορεί να μειώσει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων μέχρι και 25% – 30%. Η κόκκινη μαγιά ανεπτυγμένη σε ρύζι, ένα αρχαίο κινέζικο φάρμακο για την καρδιά, περιέχει τις μονακολίνες ως βιοενεργές ουσίες. Η κόκκινη μαγιά παρουσιάζει ένα μηχανισμό δράσης παρόμοιο με αυτό των στατινών που την κάνει να μειώνει τα επίπεδα της ολικής και της κακής χοληστερίνης. Η μακροπρόθεσμη ασφαλής χρήση αυτών των προϊόντων όμως ακόμη δεν έχει πλήρως τεκμηριωθεί και συνίσταται η συμβουλή από τον ειδικό για την πιθανή χρήση τους.

mednutrition.gr