Η Περιοδοντική νόσος είναι μια χρόνια βακτηριακή φλεγμονή που προσβάλλει τα ούλα και το κόκαλο που στηρίζει τα δόντια στη γνάθο. Η περιοδοντική νόσος μπορεί να προσβάλει ένα ή περισσότερα δόντια. Η κύρια αιτία της νόσου είναι η οδοντική πλάκα (μια κολλώδης άχρωμη ταινία η οποία σχηματίζεται σταθερά πάνω στα ούλα). Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι το κάπνισμα , η κληρονομικότητα, το στρες, ο διαβήτης, φάρμακα, συστηματικά νοσήματα, διατροφικές συνήθειες, εγκυμοσύνη. Στις νόσους του περιοδοντίου (ούλων) περιλαμβάνεται η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα.
Ουλίτιδα
Η ουλίτιδα είναι η πιο ήπια μορφή της περιοδοντικής νόσου. Τα ούλα γίνονται ερυθρά, οιδηματώδη (πρησμένα) και ματώνουν εύκολα. Σπάνια συνοδεύεται από πόνο ή ενόχληση. Η ουλίτιδα συνήθως οφείλεται σε κακή ή μη αποτελεσματική στοματική υγιεινή. Η ουλίτιδα είναι αντιστρεπτή νόσος εφόσον γίνει σωστή θεραπεία, εφαρμοσθεί καλή στοματική φροντίδα στο σπίτι και ο ασθενής τηρεί τις επισκέψεις του στον οδοντίατρο ή στον περιοδοντολόγο ανά εξάμηνο.
Περιοδοντίτιδα
Η ουλίτιδα που δεν θεραπεύεται αποτελεσματικά σύμφωνα με τα παραπάνω εξελίσσεται στις περισσότερες των περιπτώσεων σε περιοδοντίτιδα. Συγκεκριμένα η οδοντική πλάκα με τον καιρό αναπτύσσεται και κάτω από τα ούλα. Οι τοξίνες που ελευθερώνονται από τα βακτήρια της πλάκας ερεθίζουν τα ούλα και προκαλούν μια χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση με αποτέλεσμα την καταστροφή των ιστών (ούλα και κόκαλο) που περιβάλουν το δόντι. Τα ούλα αποκολλώνται από το δόντι, σχηματίζοντας βαθιές τσέπες (θύλακοι) μεταξύ των ούλων και των δοντιών. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, οι θύλακοι βαθαίνουν , τα ούλα και το κόκαλο υποχωρούν περισσότερο και τα δόντια κινούνται και τελικά χάνονται. Η καταστροφική αυτή διαδικασία συχνά συνοδεύεται από ήπια συμπτώματα και κυρίως σε προχωρημένα στάδια. Παρόλα αυτά συμπτώματα που σχετίζονται με την περιοδοντίτιδα είναι:
- Κόκκινα, πρησμένα και ευαίσθητα ούλα
- Αιμορραγία στο βούρτσισμα ή στη μάσηση σκληρών τροφών
- Υποχώρηση των ούλων και παρουσία μακρύτερών από πριν δοντιών
- Κινητικότητα και μετανάστευση δοντιών
- Εκροή πύου μεταξύ ούλων και δοντιών
- Απόστημα των ούλων
- Επίμονη κακοσμία
- Αλλαγή στον τρόπο που κλείνουν τα δόντια
Θεραπεία
Μη χειρουργική θεραπεία
Η περιοδοντική υγεία θα πρέπει να αποκαθίσταται με τον λιγότερο επεμβατικό τρόπο. Αυτό επιτυγχάνεται με συντηρητική θεραπεία των περιοδοντικών ιστών η οποία συμπεριλαμβάνει:
- α) Ριζική αποτρύγωση και απόξεση: Πρόκειται για την απομάκρυνση από την επιφάνεια της ρίζας του δοντιού της οδοντικής πλάκας και πέτρας (τρυγίας) σε όλο το βάθος του θυλάκου και την λείανση της οδοντικής ρίζας ώστε να απομακρυνθούν οι βακτηριακές τοξίνες.
- β) Επιπρόσθετη θεραπεία: Πρόκειται για την, επιπρόσθετη στην προηγούμενη θεραπεία, τοπική ή συστηματική χορήγηση αντιβιοτικών καθώς και την τροποποίηση έξεων και συνηθειών του ασθενή. Η εφαρμογή της θεραπείας αυτής εκτιμάται κατά περίπτωση και προσαρμόζεται ανάλογα. Στις περισσότερες περιπτώσεις η συντηρητική θεραπεία είναι επαρκής και η ασθενής δεν χρειάζονται περαιτέρω θεραπεία. Απαραίτητη όπως και καθοριστική για την διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος κρίνεται η επανάκληση του ασθενή στο ιατρείο με σκοπό τον έλεγχο της σταθερότητας του αποτελέσματος και της απομάκρυνσης της τυχόν νεοσχηματισμένης πλάκας και πέτρας. Η συχνότητα της επανάκλησης εκτιμάται από τον περιοδοντολόγο κατά περίπτωση και κυμαίνεται από 3-6 μήνες. Η περιοδοντική νόσος είναι μια δυναμική νόσος και μη τήρηση του προγράμματος διατήρησης του αποτελέσματος οδηγεί σε υποτροπή αυτής.
Χειρουργική θεραπεία
Η θεραπεία της περιοδοντίτιδας πολλές φορές απαιτεί, επιπλέον της συντηρητικής θεραπείας, χειρουργική προσέγγιση. Αυτό συμβαίνει όταν η μη χειρουργική (συντηρητική) θεραπεία κρίνεται ανεπαρκής στο να προσφέρει περιοδοντική υγεία. Σκοπός της χειρουργικής θεραπείας είναι η αποκατάσταση των ανατομικών βλαβών που προκλήθηκαν από την καταστροφή των ιστών και η διευκόλυνση της στοματικής υγιεινής του ασθενή. Οι πιο κοινές χειρουργικές προσεγγίσεις είναι:
- Οι αφαιρετικές τεχνικές με σκοπό την εξάλειψη των θυλάκων
- Οι αναπλαστικές τεχνικές με σκοπό τη δημιουργία εκ νέου περιοδοντικών ιστών (ούλων και κόκαλου)
- Η χειρουργική θεραπεία των περιοδοντικών ιστών συχνά προτείνεται και για λόγους άλλους πέρα από την αντιμετώπιση της περιοδοντικής νόσου
Τέτοιες περιπτώσεις αφορούν στην αντιμετώπιση:
- α) Προσθετικών προβλημάτων: Συχνά η αποκατάσταση δοντιών που έχουν χαλάσει καθίσταται δύσκολη ή αδύνατη λόγω ανεπαρκούς οδοντικής ουσίας ( π.χ. δόντια που έχουν τερηδονισθεί ή σπάσει κάτω από τα ούλα). Η αποκάλυψη ικανού τμήματος δοντιού ώστε να είναι εφικτή η προσθετική τους αποκατάσταση μπορεί να επιτευχθεί με τη βοήθεια χειρουργικών τεχνικών όπως η επιμήκυνση κλινικής μύλης του δοντιού. Κατά την διαδικασία αυτή απομακρύνεται μέρος των ούλων ή και του οστού προκειμένου να αποκαλυφθεί ικανός όγκος δοντιού.
- β) Αισθητικών προβλημάτων: Πολλές φορές παρατηρείται υποχώρηση των ούλων με αποτέλεσμα την αποκάλυψη της ρίζας των δοντιών και επομένως την παρουσία μακρύτερων δοντιών ή δοντιών με έντονη ευαισθησία. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζονται χειρουργικές τεχνικές που αποσκοπούν στην κάλυψη της ρίζας του δοντιού και στη δημιουργία ούλων. Κατά τη διαδικασία αυτή ούλα λαμβάνονται από την υπερώα (ουρανίσκο) ή άλλη περιοχή του στόματος και τοποθετούνται ως μόσχευμα στην αποκαλυμμένη ρίζα. Με τον τρόπο αυτό τα ουλικά μοσχεύματα κρίνονται χρήσιμα τόσο για την αντιμετώπιση της ευαισθησίας των δοντιών στην περιοχή της υποχώρησης των ούλων όσο και στην αντιμετώπιση αισθητικών προβλημάτων όταν η υποχώρηση των ούλων εντοπίζεται στις πρόσθιες περιοχές του στόματος.
Άλλο αισθητικό πρόβλημα είναι η παρουσία περίσσειας ούλων και μικρών δυσαρμονικών δοντιών στο χαμόγελο (ουλικό χαμόγελο). Η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος επιτυγχάνεται με την απομάκρυνση της περίσσειας των ούλων και την αποκάλυψη μεγαλύτερου τμήματος του φυσικού δοντιού. Αυτό μπορεί να γίνει σε ένα δόντι ώστε να εναρμονιστεί η γραμμή των ούλων ή σε περισσότερα δόντια ώστε να αποκαλυφθεί ένα ευρύ φυσικό χαμόγελο.
Τέλος…
…η απώλεια δοντιών συχνά συνοδεύεται με απώλεια τόσο ούλων όσο και κόκαλου. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία μιας μη φυσιολογικής κοίλανσης στην κενή (χωρίς δόντι) περιοχή που καθιστά δύσκολη την απόδοση μιας αισθητικά αποδεκτής προσθετικής αποκατάστασης. Επίσης συχνά λόγω της μη φυσιολογικής ανατομίας της περιοχής παρατηρείται παγίδευση τροφών που ενοχλεί τον ασθενή ενώ θέτει σε κίνδυνο την περιοδοντική υγεία των γειτονικών δοντιών. Η ανάπλαση των χαμένων ιστών με την χρήση ουλικών και οστικών μοσχευμάτων συντελεί στην απόδοση μιας ανατομίας που μιμείται τη φυσιολογική και κατά συνέπεια στην κατασκευή μιας αισθητικής και βιολογικά ορθής προσθετικής εργασίας.
Kείμενο: Ελισάβετ Κουκοπούλου Οδοντίατρος- Απόφοιτος της
Οδοντιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών με ειδίκευση στην
Επανορθωτική και Αισθητική Οδοντιατρική στο University of Michigan, USA
