Το δέρμα, όπως και όλα τα όργανα του ανθρώπινου σώματος, υφίσταται, μέσα από την πάροδο του χρόνου, τη διαδικασία της γήρανσης.
Θα πρέπει να διακρίνουμε τη γήρανση σε δύο κατηγορίες: τη γονιδιακή γήρανση, που είναι γενετικά καθορισμένη και την περιβαλλοντική γήρανση, αποτέλεσμα επίδρασης παραγόντων του περιβάλλοντος. Τέτοιοι παράγοντες, είναι το κάπνισμα, το άγχος, η κακή διατροφή, η έλλειψη ύπνου, ποικίλα νοσήματα και, κυρίως, ο ήλιος, που προκαλεί τη λεγόμενη φωτογήρανση.
Τι είναι όμως η φωτογήρανση;
H φωτογήρανση ορίζεται ως το επακόλουθο της αθροιστικής δερματικής βλάβης που έχει προκαλέσει η υπεριώδης ακτινοβολία, με το πέρασμα των χρόνων. Σε αντίθεση με τη γονιδιακή γήρανση, που αφορά μόνο υπερήλικες, η φωτογήρανση μπορεί να ξεκινά πολύ νωρίτερα, αναλόγως και με την έκθεση στον ήλιο, από την ηλικία των 30-35 ετών.
Από τι χαρακτηρίζεται η φωτογήρανση;
Τα κλινικά ευρήματα της φωτογήρανσης είναι τα εξής: δέρμα χαλαρό, ανώμαλη δερματική επιφάνεια με εναλλασσόμενες περιοχές βαριάς ατροφίας και υπερπλασίας, ευρυαγγείες, με- λαχρωματικές βλάβες, (εφηλίδες, μέλασμα, επίπεδες σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις), απώλεια ελαστικότητας, ξηρότητα, τραχύτητα, βάθυνση των φυσιολογικών πτυχών του δέρματος, λεπτές και βαθιές ρυτίδες, καλοήθεις, προκακοήθεις και κακοήθεις όγκοι του δέρματος (ακτινικές υπερκερατώσεις, νόσος του Bowen, βασικοκυτταρικά επιθηλιώματα, άκανθοκυτταρικά επιθηλιώματα, μελανώματα).
Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη φωτογήρανση;
Το πρώτο πράγμα που έχει σημασία είναι η πρόληψη. Αποφυγή του ηλίου, όσο το δυνατόν περισσότερο και ιδιαίτερα στην παιδική, εφηβική και πρώιμη νεανική ηλικία, ακόμα και τον χειμώνα. Η χρήση καπέλου με φαρδύ γείσο, σωστή επιλογή των ενδυμάτων (ανοιχτόχρωμα και να καλύπτουν μεγάλο μέρος του σώματος), σωστή επιλογή και χρήση αντηλιακών. Επίσης, τακτική επίσκεψη στον δερματολόγο μας. Σήμερα, οι δερματολόγοι διαθέτουν τη δυνατότητα της χαρτογράφησης των ελιών (σπίλων) του σώματος και καταγραφής αυτών σε αρχείο, με όλα τα στοιχεία του ασθενή, ώστε να γίνονται ορατές τυχόν αλλαγές της ελιάς μέσα στο χρόνο και να αντιμετωπίζονται εγκαίρως, για να μην εξελιχθεί η ελιά σε μελάνωμα. Η χαρτογράφηση πρέπει να γίνεται κάθε 6 μήνες.
H θεραπεία
Η θεραπεία της φωτογήρανσης είναι,σήμερα, πιο εφικτή από ποτέ. Υπάρχουν κρέμες που είτε ενυδατώνουν το δέρμα και αντιμετωπίζουν την ξηρότητα, είτε επιβραδύνουν τη φωτογήρανση και αναστρέφουν, σε μεγάλο βαθμό, τις λεπτές ρυτίδες και τις δυσχρωμικές αλλοιώσεις. Σε αυτή τη κατηγορία ανήκουν κρέμες που περιέχουν ουσίες όπως τα άλφα-ύδροξυοξέα, τη βιταμίνη C, τη βιταμίνη Ε, το συνένζυμο Q, κρέμες με ιμικουιμόδη, φλουορακίλη και, κυρίως, τα ρετινοειδή (είναι παράγωγα της βιταμίνης Α). Επειδή, όμως, έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες, αν δεν χρησιμοποιηθούν σωστά, είναι αναγκαίο η εφαρμογή τους να γίνεται με βάση τις οδηγίες του δερματολόγου. Σήμερα, υπάρχουν και χάπια για την αντιμετώπιση της φωτογήρανσης.
Αυτό που έχει φέρει επανάσταση στην αντιμετώπιση της φωτογήρανσης, είναι η ανάπτυξη των επεμβατικών θεραπειών που έχει στα χέρια του ο δερματολόγος. Η δερμοαπόξεση, δηλαδή η αφαίρεση ορισμένων στοιβάδων της επιδερμίδας ή και του χορίου, για την άμβλυνση των λεπτών ρυτίδων και των δυσχρωμικών αλλοιώσεων. Η δερματοαπόξεση μπορεί να γίνει με χημικό τρόπο, όπως είναι το χημικό πίλινγκ,που είναι η εφαρμογή ουσιών στο δέρμα, όπως τα άλφα-υδροξυοξέα, το τριχλωροξικό οξύ, η φαινόλη, τα πίλινγκ αποχρωματισμού και άλλα. Επίσης, μπορεί να γίνει με μηχανικό τρόπο, με τη βοήθεια μκροκρυστάλλων (peeling μικροκρυστάλλων), με τη φρέζα, με τη βοήθεια της κρυοθεραπείας (cryopeeling) και, φυσικά, με τη χρήση των επεμβατικών λέιζερ (λέιζερ έρβιου, fractional laser CO2, fractional laser Erbium, NdYag). H μεγάλη πρόοδος στη δερμοαπόξεση είναι τα λεγόμενα lunch-time treatments, δηλαδή οι θεραπείες που γίνονται με τα νεότερα κλασματικά λέιζερ (fractional laser), που συνδυάζουν υψηλή αποτελεσματικότητα, με ελάχιστη περίοδο αποκατάστασης, επιτρέποντας στον ασθενή να επιστρέφει άμεσα στη δουλειά του.
Τα εμφυτεύματα.
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν ουσίες που αμβλύνουν ακόμα και τις πιο βαθιές ρυτίδες. Δια κρίνονται σε μόνιμα, ημιμόνιμα και απορροφήσιμα. Επειδή τα μόνιμα εμφυτεύματα έχουν το μειονέκτημα ότι, αν κάτι δεν πάει καλά ή δεν είναι της αρεσκείας του ασθενή, δεν μπορούν να αφαιρεθούν, στη θέση τους χρησιμοποιούνται, πλέον, περισσότερο τα ημιμόνιμα και απορροφήσιμα εμφυτεύματα, κύριοι εκπρόσωποι των οποίων είναι το υαλουρονικό οξύ, το πολυγαλακτικό οξύ, ο υδροξυαπατίτης και η αυτόλογη μεταμόσχευση λίπους. Aυτό που θέλουμε να πετύχουμε με τα εμφυτεύματα, είναι η επανάκτηση του τριγώνου της νεότητας στο πρόσωπο. Αυτό, με την πάροδο του χρόνου, λόγω της βαρύτητας και της μείωσης του υα λουρονικού οξέος, χάνεται. Με τα εμφυτεύματα, αποκαθιστούμε τον όγκο στη μεσότητα του προσώπου, επιτυγχάνοντας έτσι ένα «non-surgical face-lift». Η βοτουλινική τοξίνη, χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση των ρυτίδων έκφρασης. Η μέσοθεραπεία, χρησιμοποιείται, ώστε να περνάμε ενεργές ουσίες στο δέρμα, παρακάμπτοντας τον φραγμό της επιδερμίδας. Γίνονται μικρές, επιφανειακές ενέσεις, σε όλο το πρόσωπο, μιγμάτων που περιέχουν βιταμίνες, υαλουρονικό οξύ, συνένζυμο Q και άλλα. Η κρυοθεραπεία είναι πολύ αποτελεσματική για την αντιμετώπιση πολλών συνεπειών της φωτογήρανσης, όπως ακτινικών υπερκερατώσεων, βασικοκυτταρικών επιθηλιωμάτων(επιφανειακού τύπου), νόσου Bowen, εφηλίδων, φακίδων, σμηγματορροϊκών υπερκερατώσεων, θηλωμάτων. Συμπερασματικά, σήμερα, ο δερματολόγος διαθέτει τα μέσα να διαγνώσει, να προλάβει, αλλά και να θεραπεύσει τις συνέπειες της φωτογήρανσης.
Kείμενο: Μιχάλης Κακέπης, Δερματολόγος –Αφροδισιολόγος
Επιμελητής Νοσ. Ερρίκος Ντυνάν
