Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος του γυναικείου πληθυσμού στις αναπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου. Αποτελεί τη δεύτερη αιτία από κακόηθες νεόπλασμα και την πρώτη αιτία θανάτου γυναικών ηλικίας 40-49 ετών.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 25 κρατών μελών κατά το έτος 2005 εμφανίστηκαν 370.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού (27,4% του συνόλου των κακοηθών νεοπλασμάτων στον γυναικείο πληθυσμό) και έχασαν τη ζωή τους από ca μαστού 130.000 (17,4% του συνόλου των θανάτων από ca στον γυναικείο πληθυσμό).
Πρόληψη
Αυτοεξέταση του μαστού
Η γυναίκα μία φορά το μήνα και μετά την έμμηνο ρύση στέκεται όρθια μπροστά άπό έναν καθρέπτη και παρατηρεί για τυχόν ορατές αλλαγές περιλαμβάνομένων της ερυθρότητας και του οιδήματος. Μετά ξαπλωμένη σε υπτία θέση πιέζει το μαστό της με προοδευτικώς αυξανόμενη δύναμη για να ελέγξει τυχόν παρουσία όζών (ογκιδίων). Εξετάζεται ολόκληρη η περιοχή των μαστών προχωρώντας οφειοηδώς.
Κλινική εξέταση
Εξέταση από τον γιατρό επισκοπικά και μετά ψηλάφιση των μαστών και τις περιοχής των λεμφαδένων στις μασχάλες και γύρω από τις κλείδες.
Μαστογραφία
Η συχνότερα χρησιμοποιούμενη μέθοδος για την ανεύρεση μαζών στο μαστό. Χρησιμοποιεί πολύ χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας και μπορεί να ανακαλύψει το 80-90 % των καρκίνων του μαστού. Όσον αφορά την ψηφιακή μαστογραφία που μέρα με τη μέρα αυξάνεται η εφαρμογή της έχει αρκετά πλεονεκτήματα σε σχέση με την συμβατική, όπως ο μικρός χρόνος εξέτασης, η ηλεκτρονική καταγραφή των εικόνων, η δυνατότητα ανάλυσης μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, ο μικρός χώρος αποθήκευσης, αναδεικνύονται μεγαλύτερες λεπτομέρειες λόγω αυξημένου διαχωρισμού και αντίθεσης.
Υπερηχογράφημα
Χρησιμοποιείται κυρίως στις νεαρές γυναίκες γιά λόγους αποφυγής ακτινοβολίας, στις έγκυες, στο διαχωρισμό συμπαγών από κυστικές διογκώσεις και σε μαστούς με μεγάλη πυκνότητα . Επίσης εντοπίζονται με μεγάλη ακρίβεια υποθηλαίες βλάβες.
Μαγνητική Τομογραφία
Είναι μία μέθοδος που κερδίζει συνεχώς έδαφος στη διαγνωστική προσέγγιση του μαστού και με μεγάλες δυνατότητες όπως:
• Διάκριση τοπικής υποτροπής καρκίνου από αυλή
• Απεικόνιση μαστού σε ασθενή με προθέσεις μαστών σιλικόνης
PET scanning (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων)
Έχει πρόσφατα αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία στην επιβεβαίωση του πρώιμου και του μεταστατικού καρκίνου του μαστού. Έχει αυξημένη ευαισθησία στην ανίχνευση πολυεστιακής νόσου.
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνει βασικά τέσσερις ειδικούς χειρισμούς:
• Χειρουργική
• Ακτινοθεραπεία
• Ορμονικούς χειρισμούς
• Χημειοθεραπεία
Όλες οι θεραπευτικές δυνατότητες που διαθέτουμε σήμερα πρέπει να χρησιμοποιούνται ανάλογα με την περίπτωση και τις ενδείξεις των επί μέρους χαρακτηριστικών, τόσο της ασθενούς (π.χ. ηλικία, βιολογική κατάσταση, άλλα νοσήματα ) όσο και του όγκου.
Χειρουργικές επεμβάσεις του μαστού
• Ευρεία τοπική εκτομή είναι η αφαίρεση του όγκου μαζί με ένα υγιές τμήμα ιστού τουλάχιστον 2cm γύρω από αυτόν.
• Τεταρτεκτομή είναι η αφαίρεση όλου του τεταρτημορίου του μαστού στο οποίο περιλαμβάνεται ο όγκος.
• Απλή μαστεκτομή είναι η αφαίρεση ολόκληρου του μαζικού αδένα μαζί με το υπερκείμενο δέρμα.
• Ολική μαστεκτομή περιλαμβάνει την ολική αφαίρεση του μαζικού αδένα και τον πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχάλης με διάτήρηση του μείζωνος και ελάσσωνος θωρακικού μυός.
• Τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή περιλαμβάνει την ολική αφαίρεση του μαζικού αδένα του περιεχομένου της μασχάλης με διατήρηση του μείζωνα θωρακικού μυός.
• Υποδόρια μαστεκτομή περιλαμβάνει την αφαίρεση του μαζικού αδένα διατηρώντας το υπερκείμενο δέρμα. Το σύμπλεγμα θηλής- άλω διατηρείται.
• Λεμφαδένας Φρουρός τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη προσπάθεια για περιορισμό της έκτασης της επέμβασης στη μασχάλη. Η βιοψία του Φρουρού Λεμφαδένα είναι μία τέτοια τεχνική. Λεμφαδένας Φρουρός θεωρείται ο πρώτος λεμφαδένας στον οποίο αποχετεύει η περιοχή του καρκίνου και ο οποίος πρώτος από τους άλλους λεμφαδένες της μασχάλης θα δεχτεί τη μετάσταση καρκινικών κυττάρων. Εφ’ όσον είναι αρνητικός προσδιορίζει με πιθανότητα που φτάνει το 97% ότι και οι υπόλοιποι λεμφαδένες είναι επίσης καθαροί από καρκινικά κύτταρα και δεν χρειάζεται η αφαίρεση τους.
Η αναγνώριση του λεμφαδένα μπορεί να γίνει είτε με σήμανση με χρωστική ουσία είτε με χορήγηση μικρής ποσότητας ραδιοϊσότοπου. Στην πρώτη περίπτωση στο χειρουργικό τραπέζι και με την ασθενή υπό νάρκωση ενίουμε μία μικρή ποσότητα από ειδική μπλέ χρωστική στο μαστό. Αυτή η χρωστική μεταφέρεται με τα λεμφαγγεία και καταλήγει στο Λεμφαδένα Φρουρό όπου και βάφεται μπλε. Έτσι διευκολύνεται ο εντοπισμός του κατά την χειρουργική αφαίρεση.Στη δεύτερη περίπτωση λίγες ώρες πριν την χειρουργική επέμβαση στο τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής χορηγείται στο μαστό με μία σύριγγα μικρή ποσότητα ραδιοισότοπου. Αυτό το ραδιοισότοπο μέσω των λεμφαγγείων μεταφέρεται και καταλήγει στον Λεμφαδένα Φρουρό. Στη συνέχεια με τη βοήθεια σπινθηρογραφήματος τον εντοπίζουμε όπου και επισημαίνουμε τη θέση του. Στο χειρουργείο αναγνωρίζεται με τη βοήθεια ενός στειλεού ανίχνευσης της ακτινοβολίας (γ-probe) με ηχητικό και οπτικό σήμα. Έτσι είμαστε σίγουροι ότι κάνουμε βιοψία στον σωστό λεμφαδένα.
Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία έχει γίνει ένα πολύ σπουδαίο μέσον της αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού τα τελευταία 50 χρόνια. Η θεραπεία γίνεται τμηματικά γιά 6 εβδομάδες κάθε μέρα 5 φορές την εβδομάδα. Υπάρχει και η λεγόμενη διεγχειρητκή ακτινοθεραπεία (IORT) όπου είναι μία ακτινοθεραπευτική μέθοδος κατά την οποία χορηγείται μία εφ’ απαξ αυξημένη δόση ακτινοβολίας κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Σημαντικό πλεονέκτημά της είναι ότι χορηγείται άμεσα μετά την αφαίρεση του όγκου από το μαστό οπότε υποστηρίζεται ότι έχει μεγαλύτερη πιθανότητα τοπικής εκρίζωσης της νόσου σε αντίθεση με την συμπληρωματική εξωτερική ακτινοθεραπεία που χορηγείται αρκετές εβδομάδες μετά την χειρουργική επέμβαση.
Ορμονοθεραπεία
Η ορμονική θεραπεία στον καρκίνο του μαστού στηρίζεται στην προσπάθεια μείωσης της αυξητικής δράσης των οιστρογόνων και της επιβαρυντικής τους παρουσίας στη φυσική εξέλιξη της νόσου.
Χημειοθεραπεία
Είναι η προφυλακτική, συστηματική χορήγηση συνδυασμού φαρμάκων με σκοπό την καταστροφή μικρομεταστάσεων. Η χημειοθεραπεία ρυθμίζεται ανάλογα με τα ευρήματα (μέγεθος όγκου, διήθηση μασχαλιαίων λεμφαδένων κ.α.), την εμμηνορυσιακή κατάσταση της ασθενούς και τους ορμονικούς υποδοχείς του όγκου. Σε γενικές γραμμές ενδείκνυται σε γυναίκες που έχουν υψηλό κίνδυνο υποτροπής, που είναι αυτές που έχουν θετικούς μασχαλιαίους λεμφαδένες καθώς και επίσης και σε μερικές γυναίκες με αρνητικούς λεμφαδένες οι οποίες όμως εμφανίζουν κάποιούς δυσμενοίς προγνωστικούς παράγοντες.
Ποιότητα ζωής των ασθενών
Η σπουδαιότητα διατήρησης μίας καλής ποιότητας ζωής στους ασθενείς μέσα από μία μακροχρόνια και αντίξοη διαδικασία παρακολούθησης και ελέγχου, προϋποθέτει άριστη γνώση των ανεπιθύμητων ενεργειών της κάθε θεραπευτικής παρέμβασης από τον γιατρό, εγρήγορση και ενημέρωση της ασθενούς και εξατομίκευση της κάθε περίπτωσης. Όταν πάσχει ο μαστός δεν νοσεί απλά ένα όργανο που απαιτεί θεραπεία αλλά νοσεί κυρίως η γυναίκα ως σύμβολό μητρότητας ενώ συγχρόνως κινδυνεύει η έκφραση θηλυκότητας και η αισθητική της αρτιμέλεια.
Διεθνής Πολυθεματική Ημερίδα για τον Καρκίνο του Μαστού
Αυτές και άλλες σύχγχρονες απόψεις όπως και εξελίξεις στον καρκίνο του μαστού θα παρουσιασθούν και θα συζητηθούν κατά τη διάρκεια Διεθνούς Πολυθεματικής Ημερίδας για τον Καρκίνο του Μαστού που διοργανώνεται στο νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν – Γαία το Σάββατο 26 Φεβρουαρίου το 2011 με συμμετοχές όπως αυτή του καθηγητή κύριου Viale Giusepe, έναν από τους πρωτοπόρους στο Φρουρό Λεμφαδένα και του καθηγητή κύριου Sacchini Virgilio χειρουργό στο Memorial της Νέας Υόρκης.
Κείμενο: Μαυρουδής Μιχάλης, MD PhD, Γυναικολόγος - Μαστολόγος,
Επικεφαλής του Τμήματος Μαστού της Γυναικολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν,
[email protected]
Διαβάστε ακόμη:
Επιλόχειος κατάθλιψη: Πώς μπορώ να την αντιμετωπίσω;
Αποβολή εμβρύου: Πώς να το διαχειριστείτε
