Η φατνιακή απόφυση είναι το τμήμα του οστού των γνάθων που φέρει τα δόντια και μπορεί να εμπλακεί σε διάφορες νοσηρές καταστάσεις που προσβάλλουν τα δόντια, τις γνάθους και τους γύρω ιστούς. H οδοντοφατνιακή χειρουργική περιλαμβάνει τη χειρουργική αντιμετώπιση των νόσων των δοντιών και των σκληρών και μαλακών ιστών που τα στηρίζουν. Δεν περιλαμβάνει σφραγίσματα, προσθετικές εργασίες κλπ.
Η αφαίρεση των εγκλείστων δοντιών είναι μια από τις πιο συνηθισμένες χειρουργικές επεμβάσεις. Οι ενδείξεις αφαίρεσής του έχουν γίνει πολλές φορές θέμα εργασιών. Σήμερα θεωρούμε ότι οι τρίτοι γομφίοι πρέπει να αφαιρούνται στις εξής περιπτώσεις:
- υποτροπιάζουσες φλεγμονές (περιστεφανίτις)
- εκτεταμένος τερηδονισμός
- βλάβη του πολφού
- περιακρορριζική αλλοίωση
- απόστημα
- σοβαρή περιοδοντίτιδα
- οστεομυελίτιδα
- προφυλακτικά σε ειδικές περιπτώσεις
- για διευκόλυνση της επανορθωτικής οδοντιατρικής θεραπείας (π. χ. τοποθέτηση γέφυρας).
- εσωτερική ή εξωτερική απορρόφηση γειτονικών δοντιών
- άμεση σχέση με γραμμή κατάγματος της γνάθου
- άμεση σχέση με νεόπλασμα
- νόσοι του οδοντοθυλακίου (κύστεις, όγκοι)
- κάταγμα του δοντιού
- αφαίρεση για τις ανάγκες ορθογναθικής ή επανορθωτικής χειρουργικής ή ορθοδοντικής
- μεταμόσχευση σε άλλη θέση του φραγμού
Η αφαίρεση των εγκλείστων δοντιών μπορεί να γίνει, στις περισσότερες περιπτώσεις, με τοπική αναισθησία, αλλά και με γενική.
Υπάρχουν και περιπτώσεις δύσκολων εγκλεισμών, η αντιμετώπιση των οποίων είναι ιδιαίτερα απαιτητική. Ο κίνδυνος τρώσης νεύρων είναι υπαρκτός γι αυτό απαιτείται εμπειρία και ιδιαίτερη προσοχή του χειρουργού.
Υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός αλλοιώσεων του στόματος και των γνάθων, συμπεριλαμβανομένων των καλοηθών όγκων, κυστικών αλλοιώσεων και μεταβολικών διαταραχών του οστού, οι οποίες μπορούν προοδευτικά να προκαλέσουν πόνο ή φλεγμονή καθώς και παραμόρφωση του οστού και μείωση της αντοχής του.
Πολλές ακρορριζικές αλλοιώσεις απαιτούν μετά την ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση) και εκτομή του ακρορριζίου του δοντιού (ακρορριζεκτομή).
Σε πολλές ακόμη περιπτώσεις αφαίρεση κύστεως ή καλοήθους όγκου είναι πιθανό να απαιτηθεί τοποθέτηση μοσχεύματος.
Με την αύξηση της εξειδίκευσης όλο και περισσότεροι ασθενείς θα παραπέμπονται σους γναθοπροσωπικούς χειρουργούς.
Προπροσθετική Χειρουργική – Εμφυτευματολογία
Η Προπροσθετική Χειρουργική περιλαμβάνει την αποκατάσταση της μορφής και της λειτουργίας του στόματος μετά την απώλεια των δοντιών και την απορρόφηση του οστού της γνάθου. Μπορεί ακόμα να βοηθήσει σε περιπτώσεις ελλειμμάτων λόγω τραύματος ή μετά από επεμβάσεις για αφαίρεση κακοήθων όγκων.
Σκοπός της προπροσθετικής χειρουργικής είναι να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για την τοποθέτηση προσθετικής εργασίας η οποία θα αποκαταστήσει τις λειτουργίες της ομιλίας, της μάσησης και της κατάποσης. Τα τελευταία χρόνια το φάσμα της προπροσθετικής χειρουργικής έχει διευρυνθεί με την εφαρμογή οστεοενσωματούμενων εμφυτευμάτων με ή χωρίς τοποθέτηση αυτομοσχευμάτων (δηλ. μοσχευμάτων που προέρχονται από τον ίδιο τον ασθενή).
Τα οστεοενσωματούμενα εμφυτεύματα είναι συσκευές από βιοσυμβατό μέταλλο, συνήθως από τιτάνιο, το οποίο τοποθετείται μέσα στο οστούν και με την πάροδο του χρόνο ενσωματώνεται σ αυτό (οστεοενσωμάτωση). Όταν τοποθετούνται στο οστούν της γνάθου τα εμφυτεύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως στηρίγματα οδοντικών προσθετικών εργασιών. Μπορούν επίσης να τοποθετηθούν σε άλλα οστά του κρανίου και να χρησιμεύσουν ως στηρίγματα για γναθοπροσωπικές προθέσεις που καλύπτουν ελλείμματα του προσώπου.
Σε καρκινοπαθείς ασθενείς που έχουν υποστεί χειρουργική επέμβαση τα οδοντικά εμφυτεύματα τοποθετούνται στα μοσχεύματα που χρησιμοποιήθηκαν για την αποκατάσταση της γνάθου για την στήριξη προσθετικών εργασιών. Επίσης μπορούν να συμβάλλουν στην στήριξη αποφρακτήρων για ελλείμματα της υπερώας και παίζουν ρόλο στην αντιμετώπιση των σχιστιών.
Η απώλεια των δοντιών αποτελεί αναπηρία κατά την οποία ο ασθενής αδυνατεί να μασήσει αποτελεσματικά και να μιλήσει καθαρά . Σε κάποιες περιπτώσεις οι ασθενείς αδυνατούν να φορέσουν οδοντοστοιχίες. Αυτοί ασθενείς αντιμετωπίζουν, εκτός των άλλων, ψυχολογικά προβλήματα. Αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές και έχουν αυξημένο στρες που κάποιες φορές τους οδηγεί σε απομόνωση.
Η τοποθέτηση εμφυτευμάτων θεωρείται πια ασφαλής και δοκιμασμένη μέθοδος.
Νέες τεχνικές, όπως η άμεση αντικατάσταση των απωλεσθέντων δοντιών με εμφυτεύματα και η άμεση ή πρώιμη φόρτιση των εμφυτευμάτων ανοίγουν νέους δρόμους στην εμφυτευματολογία. Κι εδώ ο γναθοχειρουργός παίζει σημαντικό ρόλο, ιδίως στις πιο πολύπλοκες επεμβάσεις οι οποίες απαιτούν την τοποθέτηση μοσχευμάτων.
Kείμενο: Ελισάβετ Κουκοπούλου Οδοντίατρος
