Αιμορραγίες της Μήτρας. Υστερεκτομή ή άλλες θεραπείες;

Η εμφάνιση αιμορραγίας από τη μήτρα, αποτελεί ένα αρκετά συχνό φαινόμενο, τόσο κατά την αναπαραγωγική ηλικία, κατά την διάρκεια της περιόδου( μηνορραγία), όσο και εκτός περιόδου ή ακόμη και στην εμμηνόπαυση (μητρορραγία).

Αποτελεί κατάσταση που μερικές φορές χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση ανάλογα με το μέγεθος της απώλειας αίματος και πάντα προκαλεί έντονο άγχος στην γυναίκα που την βιώνει.

Ποια είναι τα αίτια;

Τα αίτια των αιμορραγιών της μήτρας είναι πολλαπλά. Αρχικά έχουμε τα ανατομικά αίτια που μπορεί να είναι πολύποδες, ινομυώματα, υπερπλασία του ενδομητρίου, έως και καρκίνος του ενδομητρίου.

Υπάρχουν συστηματικά νοσήματα που μπορούν να συνοδεύονται από μηνορραγίες ή μητρορραγίες, όπως νόσοι της πήξης του αίματος(π.χ. λευχαιμίες, αιμορροφιλίες) και  δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς αδένα. Η λήψη κάποιων φαρμάκων συσχετίζεται με αιμορραγίες από την μήτρα, πως τα αντιπηκτικά. Τέλος έχουμε αυτό που ονομάζουμε «λειτουργικές» αιμορραγίες της μήτρας, δηλαδή χωρίς εμφανή αιτία και αποτελούν ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο των αιμορραγιών της μήτρας.

Πως ελέγχουμε τις αιμορραγίες της μήτρας;

Αρχικά θα πρέπει να ανακαλύψουμε το αίτιο. Σημαντικό είναι το ιστορικό της γυναίκας, όπου μπορούμε να βρούμε αν υπάρχει συστηματική νόσος ή αν έχουμε λήψη φαρμάκων που να προκαλούν αυτήν την κατάσταση. Μετά έρχεται η κλινική εξέταση όπου, αξιολογούμε την σοβαρότητα της αιμορραγίας και την ύπαρξη ή όχι ανατομικών ανωμαλιών υπεύθυνων γιαυτήν. Στην διερεύνηση μας βοηθά πάρα πολύ η χρήση του ενδοκολπικού υπερηχογραφήματος, όπου μπορούμε να αξιολογήσουμε τόσο το εσωτερικό της μήτρας, όσο και της ωοθήκες(ύπαρξη λειτουργικών κυστών). Τέλος, το σημαντικότερο εργαλείο για την διερεύνηση μιας αιμορραγίας της μήτρας και πολλές φορές για τη θεραπεία αυτής είναι η διαγνωστική απόξεση του ενδομητρίου, όπου έχουμε τον ιστολογικό έλεγχο του αιτίου.

Πως αντιμετωπίζουμε τις αιμορραγίες;

Οι αιμορραγίες αντιμετωπίζονται ανάλογα με το αίτιο που τις προκάλεσε. Όταν υπάρχουν πολύποδες ή ινομυώματα η θεραπευτική προσέγγιση είναι η εξαίρεσή τους. Οι παραπάνω επεμβάσεις πραγματοποιούνται πλέον με μεθόδους ενδοσκοπικούς, όπως η Υστεροσκόπηση και η Λαπαροσκόπηση. Όταν υπάρχουν συστηματικές νόσοι, η αποκατάστασή τους είναι απαραίτητη για την ομαλοποίηση της αιμορραγίας. Όταν αντιμετωπίζουμε πιθανότητα για κακοήθεια, η προσέγγιση πρέπει να είναι ογκολογική και από ομάδα ιατρών, τόσο Γυναικολόγους, όσο και Ογκολόγους.

Τέλος, έχουμε το κομμάτι των λειτουργικών αιμορραγιών, το οποίο αποτελεί και το μεγαλύτερο τμήμα των αιμορραγιών της μήτρας. Παλαιότερα, η προσέγγιση των αιμορραγιών αυτών γινόταν αρχικά με συντηρητικά μέσα, π.χ. φαρμακευτική αγωγή(προγεστερόνη) και αν δεν είχαν αποτέλεσμα θα μπορούσαμε να φτάσουμε μέχρι και  την αφαίρεση της μήτρας(Υστερεκτομή).

Σήμερα, διαθέτουμε λιγότερο επεμβατικές και περισσότερο αποτελεσματικές μεθόδους για την αντιμετώπιση των λειτουργικών αιμορραγιών.

Αρχικά, η φαρμακευτική αγωγή παραμένει να έχει τον πρώτο λόγο για την αντιμετώπιση των αιμορραγιών. Εάν τελικά δεν έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα, τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις εξής μεθόδους:

α) Καυτηριασμός του ενδομητρίου: Γίνεται με χρήση μέθης σε περιβάλλον χειρουργείου. Με την χρήση θερμότητας καυτηριάζουμε την λειτουργική στιβάδα του ενδομητρίου. Σαν αποτέλεσμα έχουμε την επίσχεση της αιμορραγίας. Αυτή η μέθοδος έχει αποτελέσματα μέχρι και έξι μήνες, μέχρι δηλαδή να επανεμφανισθεί το λειτουργικό ενδομήτριο. Θεωρείται μέθοδος ελάχιστης επέμβασης. Σαν αντενδείξεις έχουμε τις γυναίκες οι οποίες είναι σε αναπαραγωγική ηλικία και θέλουν να αποκτήσουν παιδί και εκείνες που υπάρχει υπόνοια κακοήθειας. Τέλος αποκλείονται εκείνες που αδυνατούν να λάβουν νάρκωση, λόγω συστηματικών προβλημάτων υγείας.

β) Ενδομήτριο σύστημα Mirena: Αποτελεί το γνωστό σπιράλ, με μία πολλή σημαντική διαφορά. Το συγκεκριμένο σπιράλ διαθέτει ένα ρεζερβουάρ απελευθέρωσης προγεσταγόνου, την λεγόμενη Λεβονογεστρέλη. Με την τοπική απελευθέρωση του προγεσταγόνου γίνεται σταθεροποίηση του ενδομητρίου και κατά συνέπεια επίσχεση της αιμορραγίας. Η δράση του φτάνει έως και τα πέντε έτη.

Με τη χρήση του τους πρώτους τρεις μήνες μειώνουμε την αιμορραγία στο 86% των περιπτώσεων. Αποτελεί εναλλακτικό της Υστερεκτομής, η οποία είναι η πιο μεγάλη επέμβαση στη Γυναικολογία.

Το Mirena εκτός από τις λειτουργικές αιμορραγίες της μήτρας μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την πρόληψη της υπερπλασίας του ενδομητρίου(κυρίως κατά την λήψη Ταμοξιφαίνης), όπως και για καθαρά λόγους αντισυλληπτικούς σαν τα τυπικά σπιράλ, με καλύτερα αποτελέσματα. Η τοποθέτησή του γίνεται σε περιβάλλον ιατρείου, χωρίς να απαιτείται κάποια μορφή νάρκωσης. Η είσοδος στην ενδομητρική κοιλότητα είναι εύκολη και είναι μέθοδος αντιστρέψιμη, η αφαίρεσή του είναι πολύ απλή. Αντενδείκνυται σε υποψία κακοήθειας, σε υπερευαισθησία στο προγεσταγόνο και σε υποψία εγκυμοσύνης.

Όπως έγινε κατανοητό από τα παραπάνω, η διερεύνηση και η αντιμετώπιση των αιμορραγιών της μήτρας απαιτεί βαθιά γνώση της Ιατρικής αρχικά. Η λήψη των αποφάσεων για την θεραπεία τους είναι συνιστώσα πολλών παραγόντων, όπως η ηλικία, η γενική κατάσταση της εξεταζόμενης, η επιθυμία για τεκνοποίηση και η υποκείμενη νόσος.

Η σύγχρονη τάση είναι όσο το δυνατόν μικρότερη παρέμβαση, με το δυνατότερο όφελος. Την εποχή των μεγάλων χειρουργείων, με τις επιπλοκές και τις ακρωτηριαστικές μεθόδους προσπαθούμε να την αφήσουμε πίσω μας και την ακολουθούμε όταν πράγματι δεν έχουμε καμία άλλη επιλογή.

Ευχαριστούμε την εταιρία Bayer Hellas για τα στοιχεία που αφορούν τη συσκευή Mirena.

Κείμενο: Μαρία Στ. Παπαδοπούλου, 
Μαιευτήρας- Χειρουργός Γυναικολόγος