Stress: Πώς επιδρά στην σεξουαλική υγεία;

«Κάθε φορά που έχουμε προθεσμίες παράδοσης στην δουλειά είμαι μέσα στα νεύρα και τσακώνομαι με τους γύρω μου με το παραμικρό. Η σκέψη και μόνο του να κάνω έρωτα με την σύντροφό μου  φαίνεται αδιανόητη»

«Όταν πηγαίνω για ύπνο σκέφτομαι όλα αυτά που έχω να κάνω για την δουλειά,  με πιάνει ταχυπαλμία και ιδρώνω ανεξέλεγκτα. Το κερασάκι στην τούρτα είναι ότι όσες φορές προσπάθησα τον τελευταίο καιρό να έχω σεξουαλική επαφή με την γυναίκα μου δεν μπορούσα να τα καταφέρω…»

 «Κατά την διάρκεια της εξεταστικής περιόδου τρώω συνέχεια από το άγχος, δεν μπορώ να κοιμηθώ από την ένταση, δεν έχω καθόλου υπομονή, και γενικά δεν θέλω να βλέπω άνθρωπο, ούτε καν το αγόρι μου.»

Τι κοινό έχουν οι παραπάνω περιπτώσεις; Όλοι οι παραπάνω άνθρωποι βιώνουν έντονο stress. Το ανθρώπινο σώμα είναι σχεδιασμένο για να νιώθει stress και να αντιδρά σε αυτό. Ωστόσο, το παρατεταμένο stress επηρεάζει την υγεία μας με πολλαπλούς τρόπους.

Stress και σεξουαλική υγεία

Από αυτό δεν εξαιρείται και η σεξουαλική υγεία, αφού φαίνεται ότι το stress παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην στυτική δυσλειτουργία, στην πρόωρη εκσπερμάτιση καθώς και στην σεξουαλική επιθυμία σε άνδρες και γυναίκες. Ειδικά σε ό,τι αφορά την στυτική δυσλειτουργία, το stress αποτελεί έναν από τους παράγοντες  που είτε προκαλούν το πρόβλημα είτε, το επιδεινώνουν.

Αν αναλογιστεί κανείς μάλιστα, ότι 1 στους 10 άνδρες παγκοσμίως παρουσιάζει στυτική δυσλειτουργία και 1 στους 5 εμφανίζει μειωμένη σεξουαλική όρεξη, η οποία σχετίζεται με εργασιακό stress, καταλαβαίνουμε ότι η ανάγκη  κατανόησης και αντιμετώπισης του είναι επιτακτική.

Τι είναι το stress;

Η ετυμολογία της λέξης  stress προέρχεται από τη λατινική γλώσσα και συγκεκριμένα από το  stringere  που σημαίνει σφίγγω.  Χρησιμοποιήθηκε κατά τον 17^ο αιώνα για να περιγράψει την ταλαιπωρία ή τα βάσανα. Σήμερα, όταν χρησιμοποιούμε στην καθομιλουμένη την λέξη stress, εννοούμε την κατάσταση υπερβολικής πίεσης στην οποία βρίσκεται κανείς εξαιτίας της δουλειάς ή άλλων υποχρεώσεων.

Στην ουσία το stress αποτελεί  την σωματική ή ψυχολογική αντίδραση ενός ανθρώπου όταν βιώνει μια πιθανή απειλή στην συναισθηματική ή σωματική ευεξία του.

Όπως περιέγραψε ο  W.B Cannon ήδη από την δεκαετία του 1930,  οι άνθρωποι σε επικίνδυνες καταστάσεις αντιδρούν σύμφωνα  με την «πάλη ή με την φυγή» (fight or flight). Τι σημαίνει όμως αυτό; Οι άνθρωποι, όπως και τα ζώα, όταν αντιμετωπίζουν κίνδυνο επιλέγουν είτε να μείνουν και να αγωνιστούν είτε να προσπαθήσουν να διαφύγουν. Το ανθρώπινο σώμα,  προκειμένου να προετοιμαστεί είτε για την  «πάλη» είτε για την «φυγή», αυξάνει τους ρυθμούς της καρδιάς και την πίεση του αίματος. Στη συνέχεια, στέλνει περισσότερο αίμα στην καρδιά και στους μύες. Αυτή η οργανική αντίδραση ελέγχεται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα.

 

Ποια είναι η λειτουργία του stress;

Το αυτόνομο νευρικό σύστημα ελέγχει επίσης και την απελευθέρωση αδρεναλίνης στο αίμα,  η οποία ευθύνεται για αυτή την αίσθηση σφυριού που νιώθει κανείς στο στήθος του. Για να μπορεί ο άνθρωπος να ανταποκριθεί άμεσα σε οποιαδήποτε πρόκληση του περιβάλλοντος,  οι μηχανισμοί αυτοί μπαίνουν σε λειτουργία, χωρίς καν να τους σκεφτεί. 

Υπό αυτή την έννοια, το stress είναι απαραίτητο για την επιβίωση μας, αφού προετοιμάζει το σώμα να αμυνθεί κατά του κινδύνου. Αυτή η λειτουργία ήταν πολύ χρήσιμη στους πρωτόγονους προγόνους μας που έπρεπε να αντιμετωπίσουν τα άγρια ζώα. Το stress συνεπώς σε ένα λογικό πλαίσιο είναι χρήσιμο στην ζωή μας, γιατί μας κινητοποιεί και διεγείρει το ενδιαφέρον μας.

Τι γίνεται όμως όταν οι απαιτήσεις του περιβάλλοντος υπερβαίνουν τις δυνατότητες ανταπόκρισης του ατόμου;  Στην σημερινή εποχή το «άγριο ζώο» πλέον μπορεί είναι το ίδιο το stress το οποίο αν παραμείνει αδάμαστο και ανεξέλεγκτο μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στην υγεία μας.

Τι προκαλεί stress;

Το stress μπορεί να προκληθεί από οτιδήποτε απαιτεί από το άτομο να προσαρμοστεί η να αντιδράσει σε μια αλλαγή του περιβάλλοντος του ή ακόμα και από την προσδοκία ενός τέτοιου γεγονότος. Στρεσογόνοι παράγοντες μπορεί να είναι ακόμα  και χαρούμενα γεγονότα όπως είναι ένας γάμος ή μια εγκυμοσύνη. Το ανθρώπινο σώμα απαντά σε αυτές τις προκλήσεις με σωματικά, ψυχικά και συμπεριφορικά μέσα.

Συνήθεις παράγοντες πρόκλησης stress αποτελούν οι παρακάτω:

• Θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου
• Διαζύγιο/διάσταση
• Προθεσμίες
• Προσωπικός τραυματισμός ή ασθένεια
• Νομικά προβλήματα
• Συνταξιοδότηση
• Απώλεια εργασίας
• Εγκυμοσύνη
• Γάμος
• Νέα δουλειά
• Οικονομικά προβλήματα
• Φυσικές καταστροφές
• Τσακωμοί/διαμάχες
• Εργασιακές ή  ακαδημαϊκές πέσεις
• Δάνειο ή υποθήκη
• Πρόβλημα υγείας άλλους μέλους άλλους οικογενείας κ.ά.

Πολύ συχνά, μπορεί να μην υπάρχει ένα πολύ συγκεκριμένος λόγος γιατί κάποιος βιώνει στρες και να πρόκειται απλά για την συσσώρευση πολλών μικροπραγμάτων.

Με λίγα λόγια, το stress μπορεί να προκληθεί από μια πλειάδα συνηθισμένων καταστάσεων. Παρ’ όλα αυτά , οι άνθρωποι έχουν πολύ διαφορετικές αντιδράσεις στο στρες. Για μερικούς, αυτό μπορεί να είναι βοηθητικό κινητοποιώντας τους να επιτύχουν περισσότερα. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί  ο Γάλλος συγγραφέας Onore de Balzac,  ο οποίος άρχιζε να γράφει μόνο όταν τα χρέη του έφταναν στο απροχώρητο.

Σε άλλους ανθρώπους, ειδικά όταν αυτό συνεχίζεται για πολύ καρό δημιουργεί μια αίσθηση ότι δεν τα καταφέρνουν.

Αυτό που αναδεικνύεται επομένως από τα παραπάνω είναι οι εξής διαπιστώσεις:

1. Το stress μπορεί να είναι και καλό και κακό.
2. Υπάρχει μια πληθώρα γεγονότων και καταστάσεων που προκαλούν ψυχική πίεση στο άτομο.
3. Το stress δεν έχει να κάνει τόσο με το γεγονός αυτό καθεαυτό όσο με την εκτίμηση που κάνει το άτομο για μια κατάσταση και τον τρόπο που επιλέγει να την αντιμετωπίσει. Δεν υπάρχει λοιπόν κανένα γεγονός που να είναι από μόνο του στρεσογόνο. Ακόμα και  οι πιο επικίνδυνες καταστάσεις προκαλούν αντίδραση σε κάποιον μόνο αν τις  βιώνει ως απειλητικές. Το ίδιο ισχύει και για τις  συναισθηματικές καταστάσεις. Πχ το τέλος μια σχέσης είναι πολύ πιο στρεσογόνο αν κανείς βασίζεται σε αυτήν για την συναισθηματική του ασφάλεια και σταθερότητα σε αντίθεση με κάποιον που είναι συναισθηματικά αυτάρκης. Δεν είναι λοιπόν το γεγονός που δημιουργεί το πρόβλημα όσο ο τρόπος που το άτομο το μεταφράζει.

Ποια είναι τα συμπτώματα του stress;

Αν και κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά στο στρες υπάρχουν κάποια κοινά συμπτώματα για τα οποία θα πρέπει να έχει κανείς το νου του. Το σώμα στέλνει προειδοποιητικά σωματικά, συναισθηματικά και συμπεριφορικά σήματα όταν βιώνει έντονο στρες. Ενδεικτικά, μερικά από αυτά είναι τα παρακάτω:

Ψυχολογικά συμπτώματα

• Θυμός ή ευερεθιστότητα
• Κατάθλιψη
• Άγχος
• Αδυναμία συγκέντρωσης
• Θλίψη
• Απάθεια/ανία
• Συχνές αλλαγές στην διάθεση
• Μειωμένη αυτοπεποίθηση
• Νευρικότητα

Σωματικά Συμπτώματα

• Κόπωση
• Απώλεια ή πρόσληψη βάρους
• Αυξημένη  πίεση αίματος
• Ταχυπαλμίες
• Μυϊκοί πόνοι
• Έντονη εφίδρωση
• Πονοκέφαλοι
• Προβλήματα στην λειτουργία του εντέρου
• Στομαχικές ενοχλήσεις (πχ πόνος, ναυτία, δυσπεψία)
• Δερματικά προβλήματα (έκζεμα, εξάνθημα)
• Προβλήματα με τον ύπνο (αϋπνίες)
• Ονυχοφαγία
• Μειωμένη σεξουαλική επιθυμία
• Στυτική δυσλειτουργία
• Προβλήματα  στην έμμηνο ρύση

Συμπεριφορικά Συμπτώματα

• Υπερευαισθησία
• Παρορμητικότητα
• Αυξημένη χρήση  ουσιών (αλκοόλ, ναρκωτικά κ.ά.)
• Αύξηση καπνίσματος
• Αποστασιοποίηση από σχέσεις
• Ευαλωτότητα σε ατυχήματα

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το stress;

Παρακάτω παρατίθενται κάποιοι πρακτικοί τρόποι για να αντιμετωπίστε το στρες:

• Να έχετε ρεαλιστικές  προσδοκίες από τον εαυτό σας. Είναι σημαντικό να μπορεί κανείς να αποδέχεται ότι υπάρχουν γεγονότα τα οποία δεν μπορεί να ελέγξει.
• Ζητήστε βοήθεια από τους γύρω σας και μιλήστε στους οικείους σας για αυτά που σας απασχολούν.
• Αναθέστε ή μοιραστείτε και με άλλους αρμοδιότητες σας.
• Εκφράστε τα συναισθήματα που σας δυσκολεύουν. Προσπαθήστε να  εκφράζετε την γνώμη σας, τις απόψεις  σας και να διεκδικείτε τα δικαιώματα σας χωρίς να γίνεστε ούτε επιθετικοί άλλα ούτε και παθητικοί.(Πχ. μην συμφωνείτε σε πράγματα που ξέρετε πως δεν μπορείτε να κάνετε ή που ξέρετε ότι δεν είναι δική ευθύνη να τα φέρετε εις πέρας).
• Διατηρήστε σχέσεις που σας προσφέρουν υποστήριξη και συμπαράσταση.
• Αμφισβητήστε σκέψεις που μπορεί να κάνετε και που δεν σας βοηθούν. Προσπαθήστε να δείτε με διαφορετικό τρόπο το στρεσογόνο γεγονός.
• Μάθετε να χαλαρώνετε. Αφιερώστε λίγο χρόνο στον εαυτό σας. Ακούστε μουσική ή κασέτες χαλάρωσης.
• Μάθετε κάποιες τεχνικές αναπνοής. Αυτό θα σας βοηθήσει να επικεντρωθείτε σε σας και να ηρεμήσετε.
• Γυμναστείτε συστηματικά ακόμα και αν αυτό σημαίνει ένα περίπατο με γρήγορο βάδισμα για 30 λεπτά καθημερινά.
• Αποφύγετε την κατάχρηση καφεΐνης.
• Πίνετε με μέτρο αλκοόλ και αποφύγετε την χρήση ουσιών .
• Προσπαθήστε να διατηρήσετε μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε λαχανικά και φρούτα.
• Αφήστε λίγο χρόνο για να βάλετε τα πράγματα κάτω και να οργανωθείτε.
• Τέλος, αν και η σεξουαλική επιθυμία είναι από τους  πρώτους τομείς που πλήττονται από το στρες, η αλήθεια είναι ότι η σεξουαλική επαφή αποτελεί μια πολυδιάστατη στρατηγική αντιμετώπισης του stress. Η σεξουαλική επαφή βοηθάει στην  καλύτερη αναπνοή και χαλάρωση του σώματος, ενέχει μέσα την σωματική επαφή η οποία είναι ωφέλιμη και ανακουφίζει από το stress. Ακόμη,  προσφέρει κοινωνική υποστήριξη και συναισθηματικό μοίρασμα, απελευθερώνει ενδορφίνες.  Τέλος,  συνιστά μια μορφή σωματικής άσκησης.

Stress και επίσκεψη σε ειδικό

Αν το stress σας προκαλεί έντονα σωματικά συμπτώματα και γενικά σας δυσκολεύει στο να λειτουργήσετε ομαλά στην σεξουαλική σας ζωή, καλό είναι να δείτε το γιατρό σας. Παρόλο που το stress είναι μια φυσιολογική διαδικασία η οποία σε μικρές δόσεις κάνει καλό, το παρατεταμένο και χρόνιο στρες μπορεί να είναι επιζήμιο και χρειάζεται παρέμβαση. Ο γιατρός σας θα μπορέσει να ανιχνεύσει τα σωματικά συμπτώματα του stress και να δει αν χρειάζονται περαιτέρω εξετάσεις για να αποκλειστούν οργανικές αιτίες που μπορεί να τα προκαλούν.

Επιπλέον, προσπαθήστε να υιοθετήσετε προσαρμοστικές τεχνικές αντιμετώπισης του στρες. Για αυτές, μπορείτε να ενημερωθείτε από βιβλία αυτό-βοήθειας, να   παρακολουθήσετε σεμινάρια διαχείρισης του στρες ή  να μπείτε σε διαδικασία συμβουλευτικής ή θεραπείας από εξειδικευμένους ψυχολόγους και ψυχοθεραπευτές, που θα σας βοηθήσουν να κατανοείτε και να διαχειρίζεστε πιο αποτελεσματικά το στρες στην ζωή σας.

Κείμενο: Μακαρώνη Σωτηρία, Ψυχολόγος Υγείας MSc

Διαβάστε ακόμη:

Διαχείριση άγχους: 4+1 συμβουλές

Χαλάρωση: 6+1 τρόποι να την πετύχετε