Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καθιέρωσε την 8η Ιουλίου ως Παγκόσμια Ημέρα Αλλεργίας. Η απόφαση αυτή ελήφθη λόγω της αυξητικής τάσης που παρατηρείται στα αλλεργικά νοσήματα, με σοβαρές επιπτώσεις τόσο στην υγεία όσο και στο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο των πολιτών, τοποθετώντας τις αλλεργίες σε θέση εφάμιλλη με σοβαρές καρδιοπάθειες και κάποια είδη καρκίνου. Οι έρευνες προβλέπουν ότι ο μισός ευρωπαϊκός πληθυσμός θα πληγεί από αλλεργίες μέχρι το 2015!
Aλλεργία είναι η «παράξενη» και υπερβολική αντίδραση του οργανισμού σε διάφορες ουσίες του περιβάλλοντος. Γενικά, οι ουσίες που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις είναι κατά κανόνα ακίνδυνες. Ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή μ’ αυτές με την εισπνοή (γύρεις, ανόργανες ουσίες) ή μέσω του γαστρεντερικού συστήματος (τροφές, φάρμακα) ή με άμεση επαφή με το δέρμα (μέταλ-λα, καλλυντικά) ή, σπανιότερα, με την είσοδό τους στη συστηματική κυκλοφορία (δηλητήρια εντόμων, φάρμακα). Για να έχουμε λοιπόν μια αλλεργική αντίδραση, πρέπει το αμυντικό σύστημα του οργανισμού να αναγνωρίσει αυτές τις ουσίες, να τις θεωρήσει επικίνδυνες και να αντιδράσει στην είσοδό τους.
Ποια είναι τα συμπτώματα των αλλεργιών;
Η αλλεργική αντίδραση εκδηλώνεται με συμπτώματα από διάφορα όργανα (μάτια, μύτη, πνεύμονες, δέρμα) ή με γενικά συμπτώματα από περισσότερα από ένα όργανα (αναφυλαξία). Οι πιο συχνές αλλεργίες είναι:
•Αλλεργική ρινίτιδα (εποχικής ή ολοετούς εμφάνισης, με καταρροή, φτερνίσματα, κνησμό στη μύτη και μπούκωμα)
•Αλλεργικό άσθμα (εκδηλώνεται με βήχα, δύσπνοια, συριγμό, δυσκολία στην αναπνοή)
•Τροφική αλλεργία (εκδηλώνεται με εξανθήματα, πόνο στην κοιλιά, εμετούς, αναφυλαξία)
•Δερματική αλλεργία (οι πιο συχνές είναι κνίδωση, αγγειοοίδημα, έκζεμα, δερματίτιδα εξ επαφής, φωτοδερματίτιδα, φωτοαλλεργία)
•Αλλεργία σε σφήκες και μέλισσες (αντίδραση με εξανθήματα, πιθανή συμμετοχή αναπνευστικής δυσκολίας, καρδιαγγειακά συμπτώματα μέχρι και αναφυλακτικό σοκ)
•Αλλεργία σε φάρμακα (με τη μορφή διάφορων εξανθημάτων μέχρι αναφυλαξία) Φυσικά, όλα τα παραπάνω δεν εκδηλώνονται πάντα ταυτόχρονα ούτε είναι απαραίτητο να συνυπάρχουν στον ίδιο ασθενή.
Ο σύγχρονος τρόπος διαβίωσης ευνοεί την έξαρση των αλλεργιών;
Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις που πιστοποιούν μια συνεχώς αυξανόμενη επίπτωση των αλλεργικών νοσημάτων στις ανεπτυγμένες χώρες. Αρκετές απόψεις και θεωρίες έχουν διατυπωθεί για την ερμηνεία του φαινομένου, αλλά η πλέον ενδιαφέρουσα είναι η λεγόμενη «θεωρία της υγιεινής», που διατυπώθηκε το 1989 από τον Strachan και υποστηρίζει ότι ο σύγχρονος τρόπος ζωής, με τη σμίκρυνση του μεγέθους της οικογένειας και τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής, μείωσε δραματικά τις λοιμώξεις στην πρώτη παιδική ηλικία, παράγοντας που μπορεί να λειτουργήσει δευτερογενώς στην ανάπτυξη αλλεργικών νοσημάτων.
Είναι οι αλλεργίες σοβαρό πρόβλημα υγείας;
Ο καθένας μας γνωρίζει τουλάχιστον ένα άτομο που υποφέρει από αλλεργία. Υπολογίζεται ότι το 35% του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες πάσχει από κάποια μορφή αλλεργίας. 150.000.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν άσθμα! Μελέτες τόσο στην Ευρώπη όσο και σε άλλα μέρη του κόσμου δείχνουν ότι τις δύο τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια δραματική αύξηση της συχνότητας των αλλεργικών παθήσεων. Ένα παιδί της επόμενης γενιάς έχει διπλάσια με τριπλάσια πιθανότητα να αναπτύξει άσθμα σε σχέση με ένα παιδί που γεννιέται σήμερα!
Το κοινωνικοοικονομικό κόστος των αλλεργιών είναι μεγάλο;
Οι αλλεργικές παθήσεις αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, αφού προσβάλλουν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, κυρίως άτομα νεαρής ηλικίας, με σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής και σημαντικό κοινωνικοοικονομικό κόστος. Σήμερα υπολογίζεται ότι το άσθμα είναι υπεύθυνο για την απώλεια 9 δισεκατομμυρίων ημερών εργασίας ετησίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το συνολικό κόστος για την αντιμετώπιση των αλλεργικών νοσημάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζεται σε 29 δισ. ευρώ! Το κόστος του άσθματος παγκοσμίως υπολογίζεται ότι υπερβαίνει κάθε χρόνο αυτό της φυματίωσης και του AIDS μαζί!
Γίνονται έρευνες για τα αίτια της έξαρσης;
Πανευρωπαϊκή έρευνα ξεκίνησε το 2004 για να εντοπίσει τις αιτίες σχετικά με το άσθμα και τις αλλεργίες. Οι ερευνητές θέλουν να μάθουν για ποιο λόγο τα ποσοστά εμφάνισης των ασθενειών αυτών αυξάνονται και γιατί, για παράδειγμα, τα ποσοστά άσθματος στη Βρετανία είναι τρίτα σε ολόκληρο τον κόσμο, μετά την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Η μελέτη θα διαρκέσει 5 χρόνια και θα βασιστεί στην υπόθεση ότι η αύξηση των αλλεργιών σχετίζεται με τον τρόπο ζωής στις ανεπτυγμένες χώρες, σε σπίτια ελεύθερα από βακτηρίδια και καταναλώνοντας ημιαποστειρωμένες τροφές.
Πόσο σημαντικό είναι να διερευνήσουμε μια αλλεργία;
Η έγκαιρη διάγνωση και αναγνώριση του αιτίου που προκαλεί το πρόβλημα είναι σήμερα εφικτή στο σύνολο σχεδόν των αλλεργικών παθήσεων. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε αν το πρόβλημα που μας βασανίζει είναι αλλεργικής αιτιολογίας καθώς και ποιο είναι το αίτιο που το προκαλεί, ώστε με την κατάλληλη θεραπεία να ελαχιστοποιήσουμε τα συμπτώματα, να σταματήσουμε, αν είναι δυνατό, την εξέλιξη της νόσου και να αποφύγουμε τις χρόνιες επιπλοκές.
Μπορούμε να σταματήσουμε τις αλλεργίες;
Η αναχαίτιση της αύξησης των αλλεργικών νοσημάτων αποτελεί πλέον προτεραιότητα των γιατρών, των διεθνών οργανισμών υγείας και των κυβερνήσεων. Τα μέτρα αντιμετώπισης πρέπει να επικεντρωθούν στην πρωτογενή πρόληψη, στην πρώιμη αναγνώριση αλλεργικών ατόμων, στην αποφυγή και ελάττωση των παραγόντων κινδύνου και στη δημιουργία νέων θεραπειών με καλύτερη αποτελεσματικότητα και λιγότερες παρενέργειες.
Μελέτες τόσο στην Ευρώπη όσο και σε άλλα μέρη του κόσμου δείχνουν
ότι τις δύο τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια
δραματική αύξηση της συχνότητας των αλλεργικών παθήσεων
Κείμενο: Νικόλαος Γ. Λύρης, Αλλεργιολόγος
email:[email protected]
