Η παχυσαρκία αποτελεί έναν διεθνώς αναγνωρισμένο παράγοντα κινδύνου για τη δημόσια υγεία και έχει λάβει στις μέρες μας διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι η επίπτωση της παχυσαρκίας των ενηλίκων στις αναπτυγμένες χώρες αυξήθηκε την τελευταία δεκαετία κατά 37%. Σχεδόν ο ένας στους τρεις Αμερικανούς και ο ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους θεωρείται σήμερα παχύσαρκος, ενώ πολύ μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των υπέρβαρων. Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρώπη στην παχυσαρκία των ανδρών με ποσοστό 27%, ενώ στις γυναίκες βρίσκεται στη δεύτερη θέση με ποσοστό 18%. Αξίζει να σημειωθεί ότι η παχυσαρκία είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί μετά το κάπνισμα. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι 7.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από αίτια που συνδέονται με την παχυσαρκία, ενώ στις ΗΠΑ πεθαίνουν 400.000 άνθρωποι ετησίως από αυτό, τη στιγμή που οι θάνατοι από καρκίνο μαστού και εντέρου μαζί δεν ξεπερνούν τις 90.000! Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο κίνδυνος πρόωρου θανάτου είναι για τους παχύσαρκους 12 φορές μεγαλύτερος.
Ποιές οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία μας ;
Όταν το πλεονάζον υπερβαίνει κατά 60% ή περισσότερο το ιδανικό βάρος (περίπου 40-50 κιλά πάνω από το φυσιολογικό), τότε αυξάνουν σημαντικά οι κίνδυνοι για την υγεία. Έτσι, ο κίνδυνος για ανάπτυξη διαβήτη και οστεοαρθρίτιδας πενταπλασιάζεται, ενώ ο κίνδυνος υπέρτασης τριπλασιάζεται. Ιδιαίτερα επικίνδυνη θεωρείται η ‘ ανδρικού τύπου’ ή ‘ κεντρικού τύπου’ παχυσαρκία που χαρακτηρίζεται από την εκλεκτική εναπόθεση του λίπους στην κοιλιά. Όταν η περίμετρος της μέσης είναι μεγαλύτερη από 88cm στις γυναίκες ή 102 cm στους άνδρες, ο κίνδυνος μεταβολικών και καρδιαγγειακών επιπλοκών είναι εξαιρετικά υψηλός, ακόμα και σε περιπτώσεις ήπιας παχυσαρκίας.
Η δύσπνοια, οι άπνοιες στον ύπνο, η διαταραχή του κύκλου στις γυναίκες, η εκσεσημασμένη λιπώδης διήθηση του ήπατος και η διαταραχή του ψυχισμού (πχ. κατάθλιψη) είναι μερικές ακόμα από τις επιπλοκές της παχυσαρκίας, που οδηγούν πολλούς από τους παχύσαρκους σε πρόωρη αναπηρία και ανικανότητα, με σοβαρές οικονομικές, ψυχολογικές αλλά και κοινωνικές επιπτώσεις. Επιπλέον, οι ασθενείς παρουσιάζουν συχνά χολολιθίαση, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και θρομβοεμβολικά επεισόδια, ενώ έχουν αυξημένη προδιάθεση και για ορισμένες μορφές καρκίνου, όπως του παχέος εντέρου, του μαστού και του προστάτη.
Υπάρχει αποτελεσματική αντιμετώπιση;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παχυσαρκία είναι μια μακροχρόνια νόσος. Ο αγώνας ενάντια στα κιλά ξεκινά συνήθως από την εφηβική ηλικία και συνεχίζεται για ολόκληρη τη ζωή. Οι δίαιτες έχουν σαν στόχο την απώλεια βάρους θέτοντας περιορισμούς στην πρόσληψη τροφής.Το απογοητευτικό είναι ότι στο 95% των περιπτώσεων τα κιλά θα επανακτηθούν μέσα σε μία πενταετία, γιατί καμία προσπάθεια απώλειας βάρους δεν πρόκειται να αντέξει στο χρόνο αν δεν συνοδεύεται από μόνιμες αλλαγές των καθημερινών συνηθειών.
Υπάρχει μόνιμη λύση;
Τα επιστημονικά δεδομένα της τελευταίας εικοσαετίας δείχνουν σαφώς, ότι η χειρουργική είναι η μόνη μακροχρόνια αποτελεσματική αντιμετώπιση όταν οι άλλες προσπάθειες έχουν αποτύχει. Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία της λαπαροσκοπικής χειρουργικής δεν απαιτούνται πια μεγάλες και επώδυνες τομές για να προσεγγίσουμε το πρόβλημα. Έτσι, η μετεγχειρητική ανάρρωση είναι εύκολη, η κινητοποίηση άμεση, η επάνοδος στη φυσιολογική δραστηριότητα σύντομη και το αισθητικό αποτέλεσμα πολύ καλό. Ας δούμε, όμως, τι γίνεται στην κάθε επέμβαση χωριστά.
Ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος. Κατά την επέμβαση τοποθετείται ένας δακτύλιος σιλικόνης, που περισφίγγει το στομάχι στο ανώτερο τμήμα του. Έτσι, δημιουργείται ένα ‘μικρό στομάχι’, που πληρούται γρήγορα κατά το γεύμα και προκαλείται αίσθημα κορεσμού.
Επιμήκης Γαστρεκτομή (Sleeve). Είναι η νεότερη λαπαροσκοπική επέμβαση γαστρικού περιορισμού. Εδώ ο περιορισμός της χωρητικότητας του στομάχου είναι πραγματικός και όχι τεχνητός. Ο στόμαχος παίρνει μορφή σωλήνα χωρητικότητας 100 γραμμαρίων ή λιγότερο, χωρίς να διαταράσσεται η φυσιολογική του λειτουργία.
Γαστρική παράκαμψη (By-pass). Είναι η πιο ευρέως διαδεδομένη και καταξιωμένη μέθοδος διεθνώς, δεδομένου ότι συνδυάζει τον περιορισμό της τροφής με τη μείωση της απορρόφησης των προσλαμβανόμενων θερμίδων.
Πόσο βάρος χάνεις μετά την επέμβαση;
Μετά τη χειρουργική επέμβαση παρατηρείται σημαντική απώλεια βάρους που συνήθως συνεχίζεται για 12-18 μήνες. Όσο μεγαλύτερο είναι το πλεονάζον βάρος, τόσο μεγαλύτερη είναι και η ανά μήνα απώλεια βάρους. Δώδεκα μήνες μετά την επέμβαση οι ασθενείς έχουν χάσει περισσότερο από το 1/2 του αρχικού υπερβάλλοντος βάρους τους, ενώ στους 18 μήνες το βάρος προσεγγίζει σχεδόν το ιδανικό, ανάλογα με την επέμβαση.
Για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα η επέμβαση θα πρέπει να συνοδεύεται από αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, διατροφική καθοδήγηση και τακτική ιατρική παρακολούθηση για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Μετά από μια σημαντική απώλεια βάρους παρατηρείται βελτίωση των νοσημάτων που συνοδεύουν την παχυσαρκία. Η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, το υπνοαπνοϊκό σύνδρομο και η αρθρίτιδα υποχωρούν στο 65-95% των περιπτώσεων. Οι ασθενείς ανακτούν τη χαμένη τους αυτοπεποίθηση και έχουν καλύτερη διάθεση και ποιότητα ζωής.
Κείμενο: Χ.Κ. Παππής, MD, PhD, FACS
